Czerniak (melanoma) jest złośliwym nowotworem skóry. Może zajmować również gałkę oczną i błony śluzowe. Czerniak wywodzi się z melanocytów (komórek barwnikowych), charakteryzuje się szybkim wzrostem i może dawać odległe przerzuty. W przypadku jego wczesnego wykrycia jest całkowicie wyleczalny. Czerniak w swojej początkowej fazie wzrostu “na pierwszy rzut oka” wygląda jak zwykłe zwykłe znamię barwnikowe. Dopiero lekarz, przy użyciu dermoskopu lub wideodermoskopu, może stwierdzić czy zmiana wygląda podejrzanie, wymaga dalszej obserwacji lub szybkiego wycięcia chirurgicznego.
Czynniki ryzyka
- nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV (w tym światło słoneczne)
- oparzenia słoneczne, szczególnie w dzieciństwie
- zespół znamion dysplastycznych, duża liczba znamion barwnikowych
- olbrzymie znamiona wrodzone
- I fototyp skóry (jasne lub rude włosy, jasna karnacja)
- xeroderma pigmentosum (choroba genetyczna)
Epidermiologia
Najwięcej przypadków czerniaka występuje w Australii- 30 przypadków na 100.000 mieszkańców/rok. W Polsce zachorowalność jest dużo mniejsza- ok. 4-5 przypadków na 100.000 mieszkańców/rok.
Objawy i przebieg
Czerniak najczęściej nie daje objawów.
Leczenie
Prawie zawsze konieczne jest całkowite wycięcie zmiany z następczym badaniem histopatologicznym. Po ustaleniu stopnia zaawansowania nowotworu konieczne może być ponowne wycięcie z większym marginesem skóry zdrowej, pobranie wartowniczego węzła chłonnego. W niektórych przypadkach konieczne jest uzupełnienie postępowanie o dodatkowe leczenie w wyspecjalizowanych ośrodkach.
Rokowanie
Jest zależne od stopnia zaawansowania nowotworu. Czerniak o grubości 0,5 mm daje prawie 100% wyleczalność.
Profilaktyka
Bardzo ważne jest regularne autobadanie. Jeśli któreś znamię barwnikowe powiększyło się, zmieniło kształt lub kolor, pojawiło się krwawienie, uczucie swędzenia lub pieczenia koniecznie zgłoś się do dermatologa. Niezależnie od tego, w ramach profilaktyki czerniaka, każdy 1 x do roku powinien mieć zbadane znamiona przez specjalistę.
Niezwykle ważna jest ochrona przeciw promieniowaniu UV. Pamiętaj by latem stosować kremy z filtrem ochronnym co najmniej o SPF 30. Jednokrotne nałożenie preparatu nie daje całodziennej ochrony; należy smarować skórę kremem z filtrem co 2-3 godziny lub po każdym zmoczeniu skóry. Światło słoneczne jest szczególnie niebezpieczne dla dzieci!
